W książce „Dźwięki, ludzie i nasłuchiwanie miasta. Wybrane elementy fonosfery Warszawy na przełomie XIX i XX wieku” Marta Michalska analizuje wybrane zdarzenia dźwiękowe będące elementami codziennej, gęstej tkanki sonicznej Warszawy przełomu XIX i XX wieku. Studia przypadków zaprezentowane w tej pracy dotyczą dźwięków: katarynki; fortepianu, na którym gra młoda kobieta; protestu; nawoływań ulicznych sprzedawców; wreszcie, dźwięków ciszy w mieszkaniu i poszukiwania ciszy w mieście. Każdy z tych elementów ukazuje wielopoziomowe splątania rozumienia i reagowania na dźwięk, które przecinają się na poziomie klasy, płci kulturowej czy tożsamości narodowej. Nasłuchiwane przez autorkę historyczne zdarzenia dźwiękowe to przestrzenie spotkania i konfliktu grup społecznych o różnych (rozbieżnych) sonicznych potrzebach i tożsamościach; badam zatem rolę wyżej wymienionych dźwięków w przestrzeni miasta oraz sposoby reagowania na te same dźwięki przez mieszkańców i mieszkanki Warszawy. Innymi słowy, w swojej książce analizuję, jak dźwięki wykorzystywane były, by kształtować, definiować, przetwarzać i podważać społeczne i kulturowe konteksty codziennego życia w mieście. Istotnym elementem pracy są także rozważania metodologiczne wokół historycznych studiów nad dźwiękiem, orbitujące wokół pytania „co to znaczy słuchać historii?”.Więcej informacji o autorce i książce: https://monografie.fnp.org.pl/book/355/dzwieki-ludzie-i-nasluchiwanie-miasta
Johann Georg Hamann, niemiecki filozof i teolog drugiej połowy osiemnastego wieku, ekscentryczny mistrz stylu, pisał utwory, które stanowiły wyzwanie dla ówczesnych czytelników i pozostają nim do dziś. Hamann stosował idiosynkratyczne strategie pisarskie, posługiwał się aluzjami i ironią, zderzał ze sobą cytaty i kryptocytaty, a swoją argumentację formułował za pomocą metafor, analogii i obrazów. Monografia Anny Żymełki-Pietrzak „Atopie Johanna Georga Hamanna” proponuje oryginalny klucz do zrozumienia tego osobliwego pisarza i jego utworów, a jest nim tytułowa kategoria atopii (od gr. ἄτοπος – „nie na miejscu”, „niedorzeczny”, „absurdalny”), która, starannie zrekonstruowana, zostaje odniesiona do różnych aspektów życia i pisarstwa Hamanna. Autor utożsamia się z Sokratesem, postacią najważniejszą dla filozoficznego rozumienia atopii, a swoje pisarstwo określa platońską metaforą otwieranej figurki sylena, szpetnej na zewnątrz, lecz skrywającej w swoim wnętrzu złocony posążek bóstwa – skarb luterańskiej ortodoksji. Anna Żymełka-Pietrzak rekonstruuje atopiczny sokratyzm Hamanna na tle innych sokratyzmów epoki, analizuje przyjmowane przez Hamanna maski Sylena, satyra, Pana i koźlego proroka, by w następnym kroku zinterpretować Hamannowski stylistyczny eksces jako wyraz teologii języka, której modelem jest jednocześnie chrześcijańska nauka o uniżającym się Bogu i żydowska kabała. Na koniec autorka prezentuje atopiczną hermeneutykę Hamanna, kładącą nacisk na negatywne strategie badania granic rozumienia, uzupełnioną o topikę atopii, czyli katalog figur niedopasowania i braku zakorzenienia wyrażających niestabilną pozycję autora i filozofa. Książka napisana przejrzystym językiem, dobrze osadzona w literaturze przedmiotu, ukazuje osobliwość myśli Hamanna w kontekście osiemnastowiecznych debat, a jednocześnie – przy zachowaniu naukowego dystansu – z zaangażowaniem przedstawia go jako myśliciela nadal aktualnego.Więcej informacji o autorce i książce: https://monografie.fnp.org.pl/book/367/atopie-johanna-georga-hamanna
Z kolei Piotr Urbańczyk w swojej monografii „Paradoksy apofatyzmu” przedstawia trzy logiczne aspekty doktryny mówiącej, że o Bogu nic powiedzieć nie można: semantyczny, epistemiczny oraz teorio-porządkowy w oparciu o jej trzy najpopularniejsze interpretacje – teologię apofatyczną rozumianą jako teologia milczenia, teologiczny sceptycyzm oraz mistycyzm o pochodzeniu neoplatońskim. Nietrudno zidentyfikować ciążący na teologii milczenia paradoks o charakterystyce zbliżonej do znanych paradoksów semantycznych (na przykład paradoksu kłamcy) – skoro mówimy, że Bogu nic nie można powiedzieć, właśnie o nim coś powiedzieliśmy, przeczymy zatem sami sobie. Na kartach tej książki przeprowadzono analizy, z których wniosek każe uznać obecne w literaturze próby zachowania spójności tej doktryny za niesatysfakcjonujące. Pokazano także, że wykładnia teologicznego sceptycyzmu wyrażona w języku epistemicznej logiki modalnej przyjmuje postać znanych paradoksów epistemicznych: problemu Moore’a, paradoksu poznawalności Churcha-Fitcha oraz paradoksu wiedzy (znawcy). W końcu ujawniono teologiczne, filozoficzne i logiczne problemy rekonstrukcji neoplatońskiego mistycyzmu w obrębie algebry zbioru potęgowego wliczając warunki, pod jakimi można w jej ramach wywieść sprzeczność w stylu antynomii Russella. Można zatem uznać, że monografia stanowi argumentację za tezą, według której paradoksalna samozwrotność stanowi inherentną i niezbywalną własność apofatyzmu, zdając przy okazji sprawę z imponującego filozoficznego (i logicznego) potencjału tej doktryny.Więcej informacji o książce i autorze: https://monografie.fnp.org.pl/book/354/paradoksy-apofatyzmu
Monografie FNP to prestiżowa seria oryginalnych i odkrywczych prac z zakresu nauk humanistycznych i społecznych wyłanianych w konkursie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej od 1994 roku. Dotychczas w serii ukazało się ponad 230 książek.
Dowiedz się więcej o: