W spotkaniu wzięli udział szefowie i przedstawiciele kilkunastu instytucji badawczych i grantodawczych z Polski i z Niemiec oraz ambasad obu krajów. Gościem specjalnym była dr Olga Polotska, dyrektor zarządzająca w National Research Foundation of Ukraine. Wiodącymi tematami konferencji była rola dyplomacji naukowej głównie w kontekście wspierania i pomocy dla Ukrainy, a także możliwości i wyzwania dla nauki i naukowców związane z rozwojem sztucznej inteligencji.
W pierwszym dniu konferencji podczas panelu dyskusyjnego uczestnicy rozmawiali na temat najbardziej efektywnych sposobów wsparcia nauki w Ukrainie i ukraińskich naukowców. Zwracano uwagę na wiele inicjatyw bilateralnych pomiędzy poszczególnymi państwami UE a Ukrainą, ale podkreślano również dużą rolę międzynarodowych, skoordynowanych wysiłków. Zdaniem panelistów jednym z istotnych wyzwań będzie nie tylko odbudowanie zniszczonej ukraińskiej infrastruktury badawczej, ale także zachęcenie ukraińskich badaczy, którzy wyjechali za granicę do powrotu do kraju i prowadzenia badań naukowych w Ukrainie. Moderatorką panelu była dr Marta Łazarowicz-Kowalik, wiceprezeska Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Drugi dzień konferencji odbywał się pod hasłem „Science for Policy: The impact of AI on the Research” i poświęcony był dyskusji wokół tematu sztucznej inteligencji i wykorzystywania jej z jednej strony do prowadzenia badań naukowych, a z drugiej – do oceny projektów badawczych.
Wprowadzeniem do dyskusji był wykład prof. Aleksandry Przegalińskiej z Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie i Harvard University, czołowej polskiej ekspertki i badaczki AI, zatytułowany „Generative AI Horizons: Collaborative Approach".
Po wystąpieniu prof. Przegalińskiej rozpoczął się pierwszy panel pt. „What AI means for conducting research? – research performing organizations’ perspective”. Uczestnicy podkreślali, że za sprawą AI, która oferuje niespotykane wcześniej możliwości, bez wątpienia znajdujemy się w przełomowym momencie rozwoju cywilizacyjnego, jednak jednocześnie zwracali uwagę na zagrożenia, z którymi świat nauki będzie się musiał zmierzyć. Do jednych z najistotniejszych zaliczyli m.in. deep fake dotyczący wyników badań naukowych, który nie tylko daje możliwość wykreowania fałszywych wyników badawczych, ale również rozpropagowania tych wyników w świecie naukowym i w społeczeństwie. Paneliści podkreślali m.in. konieczność przygotowania regulacji dotyczących wykorzystywania AI w prowadzeniu badań naukowych, a do jednych z wyzwań stojących przed UE zaliczyli sprostanie światowej konkurencji w rozwoju AI i konieczność przyciągania talentów. Moderatorem panelu był dr Tomasz Perkowski, wiceprezes Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Drugi panel dyskusyjny odbywał się pod hasłem „What AI means for research assessment? – research funding organizations’ perspective” i dotyczył możliwości i wyzwań związanych z wykorzystaniem AI do oceny wniosków o finansowanie badań naukowych. Czy AI jest bardziej obiektywna od człowieka w ewaluacji wniosków? Czy decyzja o przyznaniu finansowania mogłaby być podejmowana przez AI zamiast przez omylnego człowieka? Jeżeli nie możemy w pełni „przekazać władzy” AI w ocenie i wyborze aplikacji, to czy powinniśmy i w jakim zakresie możemy ją wykorzystać? To niektóre z pytań, z jakimi mierzyli się uczestnicy panelu, który był prowadzony przez prof. Stefana Dziembowskiego, kryptografa, członka Rady NCN. W konkluzjach stwierdzono, że o ile AI jest bez wątpienia przydatnym narzędziem podnoszącym efektywność pracy (doceniono też bardzo jej możliwości analityczne), to powinna pełnić tylko rolę pomocniczą i wspierającą człowieka w podejmowaniu decyzji. Ponadto m.in. zwrócono uwagę na konieczność uregulowania kwestii związanych z własnością intelektualną.
Idea organizacji cyklicznych polsko-niemieckich spotkań powstała w 2017 roku. Celem tych wydarzeń jest stworzenie platformy do dyskusji i wymiany doświadczeń na bieżące tematy istotne dla środowiska naukowego. Tegoroczne wydarzenie w Warszawie było czwartym z cyklu spotkań. Poprzednie były organizowane w Monachium w 2017 roku, w Krakowie w 2019 roku oraz w Berlinie w 2022 roku.
Kolejne spotkanie odbędzie się w 2026 roku w Niemczech.
Zdjęcia: Paweł Kula